Slaapproblemen verwijzen naar aandoeningen die de kwaliteit of duur van de slaap aantasten en van invloed zijn op het vermogen van een persoon om goed te functioneren als hij wakker is. Deze stoornissen kunnen bijdragen aan andere medische problemen en sommige kunnen ook symptomen zijn van onderliggende geestelijke gezondheidsproblemen.
In 1979 publiceerde de American Sleep Disorders Association het eerste classificatiesysteem voor slaapstoornissen. Onze kennis en ons begrip van de gezondheid van de slaap heeft zich in de afgelopen vier decennia ontwikkeld. Meer dan 100 specifieke slaapstoornissen zijn geïdentificeerd en de huidige classificaties gebruiken complexe methodologieën om deze stoornissen te categoriseren op basis van oorzaken, symptomen, fysiologische en psychologische effecten, en andere criteria. De meeste slaapstoornissen kunnen echter worden gekenmerkt door een of meer van de volgende vier tekenen:
- U heeft moeite om in slaap te vallen of te blijven
- U vindt het moeilijk om overdag wakker te blijven
- Er zijn onevenwichtigheden in uw circadiane ritme die een gezond slaapschema in de weg staan
- U bent vatbaar voor ongewoon gedrag dat uw slaap verstoort
- Elk van deze tekenen kan wijzen op een slaapstoornis. Wij moedigen mensen die een van deze problemen ervaren aan om hun arts te raadplegen.
Bezoek de onderstaande pagina’s om meer te leren over verschillende slaapstoornissen. Onze lijst van slaapstoornissen is gebaseerd op de categorieën in de International Classification of Sleep Disorders – Third Edition (ICSD-3) van de American Academy of Sleep Medicine.
Slapeloosheid
Slapeloosheid wordt gekenmerkt door de terugkerende moeilijkheid om in slaap te vallen of te blijven ondanks de motivatie en de middelen om dat te doen. Mensen met slapeloosheid ervaren ook buitensporige slaperigheid overdag en andere cognitieve stoornissen terwijl ze wakker zijn. Slapeloosheid wordt als een chronische aandoening beschouwd wanneer de patiënten gedurende ten minste drie maanden ten minste drie keer per week symptomen vertonen. Volgens recente statistieken lijdt een derde van de volwassenen aan een vorm van slapeloosheid.
Volgens algemene schattingen lijdt 10-30% van de volwassenen aan een vorm van slapeloosheid. De aandoening wordt gedefinieerd als een aanhoudende moeilijkheid om in slaap te vallen of te blijven ondanks de mogelijkheid en de motivatie om dat te doen, als dagstoornissen geassocieerd met slaapgebrek. Chronische slapeloosheid treedt op wanneer slapers ten minste drie keer per week symptomen ervaren gedurende ten minste drie maanden. Slapeloosheid die minder dan drie maanden duurt, staat bekend als kortdurende slapeloosheid.
Slaap-onset slapeloosheid treedt op wanneer mensen moeite hebben in slaap te vallen, zelfs als ze moe zijn. Slaap-vasthoudende slapeloosheid verwijst naar moeite om in slaap te blijven gedurende de nacht.
Gemengde slapeloosheid is een hybride aandoening die wordt gekenmerkt door symptomen van beginnende en onderhoudende slapeloosheid.
Slaapapneu
Slaapapneu is een veel voorkomende slaapgerelateerde ademhalingsstoornis die optreedt als gevolg van blokkade van de bovenste luchtwegen. Mensen met deze aandoening worden vaak wakker terwijl ze stikken of naar lucht happen. Zwaar snurken is een ander veelvoorkomend symptoom. Net als andere slaapstoornissen kan slaapapneu overdag overmatige slaperigheid en vermoeidheid veroorzaken, evenals verschillende cognitieve stoornissen. De meeste gevallen van slaapapneu vallen in een van de volgende twee categorieën.
Obstructieve slaapapneu (OSA)
Obstructieve slaapapneu (OSA) wordt veroorzaakt door een fysieke obstructie die de bovenste luchtwegen blokkeert. Deze obstructie kan worden toegeschreven aan grote amandelen of adenoïden, vochtophoping door gevorderd hart- of nierfalen, of genetische syndromen die de gezichtsstructuur aantasten, zoals een gespleten gehemelte. Zwaarlijvige mensen met vetophopingen rond hun nek lopen ook een hoger risico op OSA, en achterover slapen kan leiden tot apneu-episoden als de tong terugvalt in de keel. Voor veel patiënten is continue positieve luchtdruktherapie (CPAP) de meest effectieve behandeling. Centrale slaapapneu (CSA) treedt op wanneer de hersenen geen signalen meer sturen naar de spieren die de ademhaling regelen, wat ‘s nachts tot verstikkingsaanvallen leidt. Net als bij OSA is zwaarlijvigheid een veel voorkomende risicofactor voor CSA. De aandoening kan ook voorkomen bij mensen die een beroerte, herseninfectie of andere medische problemen met de hersenstam hebben gehad, en bij mensen die pijnstillers en andere slaapmiddelen gebruiken. CPAP-therapie wordt vaak voorgeschreven voor CSA, hoewel sommige patiënten bi-level positieve luchtdruk (BiPAP) therapie effectiever vinden.
Narcolepsie
Narcolepsie is een slaapstoornis waardoor mensen zich overdag overmatig moe voelen ondanks dat ze de vorige nacht voldoende hebben gerust. Dit kan leiden tot een onbedwingbare drang om te slapen, die culmineert in “slaapaanvallen” die meestal maar een paar minuten duren. Na verloop van tijd kan narcolepsie ook problemen veroorzaken bij het in slaap vallen en het onderhouden van de slaap. De aandoening die bekend staat als narcolepsie type 1 omvat vaak kataplexie, of een plotseling verlies van spierspanning waardoor mensen vallen of voorover vallen als ze in slaap vallen. Slaapaanvallen komen ook voor bij Narcolepsie Type 2, maar dan is er geen sprake van kataplexie. Narcolepsie treft ongeveer 1 op de 2.000 mensen in de VS en Europa.
Rusteloze benen syndroom
RLS is een type slaapgerelateerde bewegingsstoornis waaraan 7-10% van de Amerikaanse bevolking lijdt. RSLS, ook bekend als de ziekte van Willis-Ekbom, wordt gekenmerkt door kloppende, jeukende en andere pijnlijke gewaarwordingen in de benen en een sterke drang om de benen te bewegen terwijl ze in rust zijn. Mensen met RLS ervaren de sterkste symptomen meestal in bed, waardoor ze een verhoogd risico lopen op slaapproblemen en problemen met het in stand houden van de slaap. Er is geen genezing voor RLS, hoewel veranderingen in levensstijl, matige lichaamsbeweging en nachtelijke stretching sommige patiënten kunnen helpen hun symptomen te beheersen.
Overmatige Slaperigheid
EDS wordt gedefinieerd als een gevoel van intense slaperigheid gedurende de dag, dat mensen kan dwingen om te slapen op ongelegen momenten. Mensen die zich overdag overmatig slaperig voelen, kunnen ook vatbaarder zijn voor fouten en ongelukken. Een breed scala van medische en psychologische aandoeningen kan leiden tot EDS, zoals diabetes, hypothyreoïdie, chronische pijn, depressie en angst. Andere oorzaken zijn bepaalde slaapstoornissen zoals slaapapneu en periodic limb movement disorder. Men denkt dat tot 18% van de bevolking last heeft van EDS.
Stoornis door ploegendienst
Ploegendienststoornis treft vooral mensen met een baan waarbij ze ‘s avonds laat of ‘s ochtends vroeg moeten werken. Overdag slapen en ‘s nachts werken kan leiden tot een verstoring van het circadiane ritme van het lichaam, dat het slaap-waakritme bepaalt op basis van natuurlijke licht- en donkercycli. Mensen met deze aandoening voelen zich vaak oververmoeid op het werk en hebben moeite om genoeg te slapen tijdens de hun toegewezen rustperiode overdag. Tot 32% van de werknemers in nachtploegen en 26% van de werknemers in roterende ploegendienst voldoen aan de diagnostische criteria voor een stoornis in de ploegendienst.
Parasomnieën
Parasomnieën zijn een groep ongebruikelijke slaapgedragingen die kunnen optreden voor het inslapen, tijdens het slapen, of in de tijd tussen slaap en waken. Deze komen vaker voor bij kinderen, maar sommige volwassenen kunnen er ook last van hebben. Het gaat onder meer om slaapwandelen, bedplassen, nachtmerries, en meer unieke gedragingen zoals het exploderend hoofd syndroom. Parasomnieën worden onderverdeeld in drie categorieën: NREM-gerelateerde parasomnieën, REM-gerelateerde parasomnieën, en overige.
Circadiaanse slaap-waakstoornis
Voor de meeste volwassenen geldt dat het circadiane ritme dat hun slaap-waakcyclus en andere lichaamsprocessen stuurt, zich elke 24 uur reset. De aandoening die bekend staat als een niet 24-uurs slaap-waakstoornis treedt op wanneer iemands circadiane cyclus de 24-uurs grens overschrijdt. Deze mensen ervaren vaak vertragingen van één tot twee uur in hun slaap- en waaktijden. Deze stoornis treft vooral volledig blinde mensen en mensen met dementie.
Aanvullende informatie over slaapstoornissen
Slapeloosheid
Verwarde opwellingen: Degenen die verwarde opwellingen ervaren, vertonen verward gedrag in bed als gevolg van een onvolledige ontwaking uit de diepe slaap. Ze reageren niet op andere mensen die proberen tussenbeide te komen, en ze hebben weinig tot geen herinnering aan de gebeurtenis.
Slaapwandelen: Ook bekend als somnambulisme, slaapwandelen treedt op wanneer mensen uit bed stappen en rondlopen terwijl ze nog slapen. Slaapwandelaars kunnen in hun slaapkamer blijven, maar sommigen verplaatsen zich naar andere plaatsen in of buiten hun woning. Pogingen om een slaapwandelaar wakker te maken kunnen resulteren in agressief gedrag.
Nachtmerries: Wanneer iemand nachtangsten ervaart, huilen of handelen ze vaak in hun slaap, maar zullen weinig tot geen herinnering hebben van het incident na het ontwaken. De meeste nachtmerries zijn van korte duur, maar kunnen in sommige gevallen enkele minuten duren.
